Na kolejną wakacyjną wycieczkę wyruszamy do Piławy Górnej, a dokładniej do Izby Pamięci Braci Morawskich, gdzie można poznać trochę historii i zobaczyć wiele pamiątek sprzed lat.

Izba Pamięci Braci Morawskich została założona w Piławie Górnej w 2020 r., na terenie dawnego osiedla Gnadenfrei. Jej siedziba mieści się w byłym kompleksie Domu Braci przy placu Piastów Śląskich 4. W Izbie można zobaczyć historyczną ekspozycję pamiątek związanych z tutejszą Wspólnotą Herrnhutów, która funkcjonowała od XVIII w. do lat 40. XX w. Odwiedzający mają również okazję usłyszeć wiele fascynujących opowieści, w tym o miętowych ciasteczkach, sztucznych koniach i tajnej broni.

Po zwiedzeniu Izby goście mogą zgłębić historię i tajemnice poszczególnych budynków dawnego osiedla Braci Morawskich, a także odkryć uroki wiekowego parku z dawnym cmentarzem oraz Górą Parkową, z której roztaczają się malownicze widoki na Kotlinę Dzierżoniowską.

Dom Braci (Siedziba Izby Braci Morawskich) był największym kompleksem mieszkalno-produkcyjnym w osiedlu Gnadenfrei. Jego wschodnie skrzydło (plac Piastów Śląskich 4) powstało już w 1746 r. natomiast zachodnie, w którym funkcjonowała niegdyś szkoła podstawowa i średnia zbudowano w 1764 r.

W Domu (nieżonatych) Braci mieszkało początkowo 95 członków Wspólnoty. Na parterze i w budynkach gospodarczych mieściły się sklepy i warsztaty rzemieślnicze. W drugiej połowie XVIII w. było ich dziewięć, w tym: tkalnia Erxlebena, garbarnia, piekarnia, rzeźnia, stolarnia, ślusarnia, szklarnia oraz zakład rymarski i krawiecki. Wyroby, które w nich powstawały, sprzedawano nie tylko na terenie Prus, ale także poza jego granicami. Przykładem są piławskie tekstylia nabywane przez polskich kupców.

4 sierpnia 1792 r., na dziedzińcu kompleksu wybuchł pożar, który strawił doszczętnie 19 budynków wokół placu oraz przy ulicy Staszica. Dach nad głową straciło wówczas ponad 400 osób. Po ponad rocznej odbudowie dom mógł pomieścić 170 stałych mieszkańców oraz 300 przyjezdnych członków Wspólnoty. Na jego tyłach założono wówczas ogród użytkowy i postawiono altanę.

W 1889 r., gdy zwierzchnictwo Domu Braci przejął brat Ludwig Maasberg, znajdowały się tu następujące zakłady przemysłowe: tkalnia E. Erxleben & Co, garbarnia, zakład wytwarzania obuwia, stolarnia oraz krawiectwo. Oprócz tego otwarto izbę piwną, natomiast warsztat kamieniarski, piekarnia i rzeźnia były wydzierżawione.
Po II wojnie światowej wyburzono skrzydła północne i południowe, a zdewastowane i opuszczone skrzydło zachodnie (plac Piastów Śląskich 4a-4c) poddano kapitalnemu remontowi. Niestety, pozbawione opieki konserwatorskiej, zmieniło całkowicie swój pierwotny wygląd. Obecnie, poza grubością murów (126 cm), w niczym nie przypomina osiemnastowiecznej budowli.

Najważniejsze informacje:

Izba Pamięci Braci Morawskich czynna jest od wtorku do soboty w godzinach 9.00 – 16.00
wstęp bezpłatny
tel: 517 665 132
izbabraci@pilawagorna.pl

Zapraszamy serdecznie do odwiedzenia Izby Pamięci Braci Morawskich i poznania na żywo całej historii tego niezwykłego miejsca.

Artykuł powstał we współpracy oraz dzięki uprzejmości Pana Arnolda Kordasiewicza, kustosza Izby Pamięci Braci Morawskich w Piławie Górnej.