Lato to idealny czas, by lepiej poznać nasz region – jego historię, kulturę i niezwykłe miejsca. Dlatego Powiat Dzierżoniowski rozpoczyna wakacyjny przewodnik po atrakcjach turystycznych naszego terenu.

W kolejnych tygodniach zaprosimy Was w wyjątkową podróż po muzeach, zabytkach i mniej oczywistych perełkach regionu. Na dobry początek – coś naprawdę unikalnego: Młyn Hilberta, największy w pełni zachowany młyn przemysłowy w Polsce, który jako pierwszy otwiera nasz letni cykl!

Młyn Hilberta w Dzierżoniowie

Zanim Młyn Hilberta na dobre zadomowił się w Dzierżoniowie, jego historia rozpoczęła się u podnóża Gór Sowich – w malowniczej Bielawie. Tu założył go Karol Zygmunt Hilbert wraz z bratem Gottlibem. Po śmierci Karola Zygmunta jego dziedzictwo kontynuowali synowie – Herman i Hugon. Gdy rozwój kolei ominął Bielawę, bracia podjęli decyzję, która zmieniła historię rodziny i całego regionu – w 1868 roku przenieśli działalność do Dzierżoniowa.

Na początku młyn przemielał około 20 ton zboża dziennie na pięciu pasażach. Jednak prawdziwy przełom przyniosło wprowadzenie stalowych walców młynarskich – wynalazku z 1875 roku – oraz stopniowa modernizacja maszyn i rozbudowa zaplecza magazynowego. Dzięki temu młyn szybko stał się jednym z kluczowych zakładów w regionie, odpowiadając na potrzeby nie tylko Dzierżoniowa, ale i całej okolicy. W 1916 roku, kiedy zwiększona produkcja zaczęła przerastać możliwości magazynowe, podjęto decyzję o budowie nowych pomieszczeń, w których ulokowano mieszarki i pakarnię. W 1931 roku, jeszcze zanim ktokolwiek myślał o konieczności magazynowania surowców na dużą skalę, wybudowano przy młynie pierwsze na Śląsku nowoczesne silosy zbożowe o pojemności 2200 ton. Rok później – dołożono kolejne, zwiększając możliwości składowania o dalsze 1600 ton. Młyn osiągnął imponującą wydajność – 130 ton przemiału dziennie.

W 1934 roku rozbudowano główny budynek młyna i odświeżono jego fasadę, nadając mu formę, którą możemy podziwiać do dziś – to właśnie wtedy powstała charakterystyczna elewacja, będąca symbolem przemysłowej elegancji epoki międzywojennej. W 1935 roku przeprowadzono dużą przebudowę czyszczarni. Stare, wyeksploatowane maszyny zostały zastąpione nowoczesnym, bardziej wydajnym sprzętem, a przez wszystkie piętra poprowadzono specjalny kondycjoner do doprawiania pszenicy, który znacznie poprawiał jakość przygotowywanego surowca. Wymieniono wiele mlewników zarówno w dziale pszennym, jak i żytnim. Nowe silosy zwiększyły możliwości składowania zboża aż o ponad 2 000 ton, co zapewniło młynowi stały dostęp do surowca przez cały rok – bez konieczności długiego przetrzymywania ziarna u rolników w nieoptymalnych warunkach.

Młyn Hilberta bez szwanku przetrwał II wojnę światową. Po niej – do 1951 roku – stacjonowali tu Rosjanie, którzy również nie zdemolowali młyna. Gdy obiekt przeszedł w ręce polskie, stał się jednym z czołowych producentów mąki w kraju.

Do 2016 roku dzierżoniowski młyn mielił ziarno, po czym przeszedł na zasłużoną emeryturę pod opieką Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska i stał się muzeum.

Dziś Młyn Hilberta w Dzierżoniowie to nie tylko zabytek przemysłowy – to miejsce pełne opowieści o determinacji, innowacji i rozwoju. Odwiedzając go, zanurzamy się w fascynującą historię śląskiego przemysłu i ludzi, którzy go tworzyli.

Muzeum Młyn Hilberta prezentuje maszyny młynarskie z lat 30. XX wieku, które do dziś są sprawne. Można go zwiedzać od piątku do niedzieli w godz. 10.00-18.00 (pierwsze wejście z przewodnikiem o godz. 10.30, następne o 12.00, 13.30, 15.00 i 16.30). Grupy zorganizowane mogą zabytek zwiedzać również w pozostałe dni, ale należy się umówić.

W przestrzeni młyna odbywa się wiele wydarzeń, w szczególności skierowanych do dzieci i młodzieży. Młyn Hilberta gości wydarzenia kulturalne, jak wystawy Festiwalu Kłącze Fundacji Prosto do Ucha. Zabytek zaprasza też fotografików oraz organizatorów przeróżnych wydarzeń na nietypowe sesje i eventy w przestrzeni młynarskiej.

Więcej na stronie internetowej Młyna Hilberta.